มะระจีน

มะระจีน ชื่อสามัญ Bitter melon, Balsam pear, Bitter cucumber, Bitter gourd

ชื่อวิทยาศาสตร์ Momordica charantia L.

จัดอยู่ในวงศ์แตง (CUCURBITACEAE)

ถิ่นกำเนิด

เป็นพืชล้มลุกพันธุ์ไม้เลื้อยเขตร้อนที่มีอายุปีเดียว เป็นมะระที่นำเข้ามาจากประเทศจีน และถูกปรับปรุงพันธุ์ให้สามารถปลูกปลูกได้ดีในทุกภาคของประเทศไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภาคเหนือหรือในช่วงปลายฝนจนถึงฤดูหนาว สามารถปลูกได้ในทุกดิน แต่จะเจริญเติบโตได้ดีในดินร่วน ดินร่วนปนทรายหรือดินที่มีหน้าดินลึก

วิธีปลูก

เป็นพืชผักที่ต้องการความเอาใจใส่มาก เพราะมีแมลงหลายชนิดคอยรบกวนทำลายผล ทำให้ผลร่วง แคระแกร็น จึงต้องใช้ต้นกล้าที่มีความแข็งแรงด้วยวิธีการหยอดเมล็ดหรือปลูกจากต้นกล้าเท่านั้น ซึ่งที่นี่ได้ใช้วิธีการเปลี่ยนตอของต้นและรากให้เป็นพืชที่มีความแข็งแรง คือ ต้นบวบ โดยเริ่มลงแปลงวันที่ 2 มิถุนายน 2561

ลักษณะด้วยลำต้นสี่เหลี่ยมเป็นเถาเลื้อยยาวตามพื้นดินหรือตามต้นไม้ที่ขึ้นรอบข้างจึงต้องสร้างที่ค้ำยัน หรือที่เรียกว่า “ค้าง” ซึ่งที่ “นายเล้งสวนเกษตรชี้นิ้ว” จะใช้วิธีสร้างข้างเป็นรูปโดมจากไม้ไผ่ไว้ให้ยอกมะระเลื้อยขึ้น เป็นการง่ายต่อการดูแลและเก็บเกี่ยวผล เมื่อมีผลแล้วทำการห่อเพื่อป้องกันแมลงโดยไม่พึ่งยากำจัดศัตรูพืช

ซุ้มมะระจีนขาว 16

นอกจากนี้หากมีพื้นที่จำกัดก็สามารถการปลูกในกระถางที่มีมีรูระบายน้ำด้านล่าง ซึ่งจะปลูกกระถางละหลุมหรือกระถางต่อต้น โดยใช้เพียง 1-2 เมล็ด/กระถางหรืออาจจะเป็นการปลูกด้วยต้นกล้าก็ได้ และควรทำค้างเพื่อค้ำยันด้วยการปักไม้ลงไปในกระถางหรืออาจจะทำค้างจากนอกกระถางก็ได้ หลังปลูกให้น้ำทุกวันอย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง โดยเตรียมดินปลูกสำหรับปลูกด้วยการผสมปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก

มะระจีนชอบดินร่วนซุย น้ำไม่ขัง ให้รดน้ำทุกวัน แต่ไม่ชอบแฉะ ระบายน้ำดี ชอบแสงแดด

การเก็บเกี่ยว

มะระจีนที่ “นายเล้งสวนเกษตรชี้นิ้ว”นำมาปลูกสามารถเก็บเกี่ยวผลได้ภายในเดือนแรก แต่จะเป็นการให้ผลผลิตที่มีขนาดไม่โตมากนัก แต่เมื่อเข้าสู่รอบที่ 2 ซึ่งทอดระยะเวลา 40-50 วัน หลังจากเมล็ดงอก ออกดอกมีสีเหลืองออกตามช่อใบ ผลที่มีสีเขียวอ่อนจะมีคุณภาพที่ดีขึ้น คือ ผลจะมีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 5-7 ซม. ยาว 15-25 ซม. เนื้อหนา 0.5-1 ซม. หากปล่อยทิ้งไว้จนผลมีสีขาวหนาม มีลักษณะแข็ง แสดงว่ามะระนั้นแก่เต็มที่แล้ว จะได้เนื้อที่หยาบเพราะเป็นผลที่แก่ มีรสขมมากๆ(มีสาร Momodicine)

การปลูกมะระจีน 1 ครั้งสามารถเก็บได้ต่อเนื่องจนถึง 90 วัน หรือที่ได้แนะนำจากแหล่งพันธ์ว่าจะสามารถตัดได้ถึง 50 มีด หรือ 50 รอบนั่นเอง โดยจะเก็บผลที่มีลักษณะสีเขียวอ่อน ซึ่งอยู่ในระยะพอดี หากผลมีสีออกขาวถือเป็นระยะแก่ เนื้อจะหยาบ การเก็บเกี่ยวให้ใช้กรรไกรตัดขั้วออกมา

ประโยชน์และสรรพคุณทางยา ด้วยรสชาติที่ไม่ขมมากเหมือนมะระไทย และมีผลขนาดใหญ่จึงเป็นที่นิยมในการปลูก เพราะมะระจีนมีสารประกอบที่เป็นปรโยชน์มากมาย อาทิ

- แคแรนทิน (charantin), โพลีเปปไทด์ พี (p-insulin) และวิซิน (vicine) ซึ่งมีฤทธิ์ลดน้ำตาลในเลือด จึงเป็นที่นิยมในกลุ่มผู้ป่วยโรคเบาหวาน ปัจจุบันมีการนำมาผลิตเป็นยารักษาโรคเบาหวานที่บรรจุอยู่ในรูปของแคปซูล และมียังสรรพคุณ ในการช่วยฟอกเลือดอีกด้วย

- เบตาแคโรทีนในผลมะระช่วยเสริมภูมิคุ้มกันโรคและช่วยปกป้องเซลล์จากการทำลายของสารก่อมะเร็งต่าง ๆ

- มะระจีนมีวิตามินเอสูงแม้จะต้มสุกแล้วก็ยังหลงเหลืออยู่มาก มีประโยชน์ช่วยให้เติบโต ป้องกันโรคต่างๆ ที่จะเกิดกับตา ช่วยบำรุงและรักษาสายตา และป้องกันการติดเชื้อจากโรคต่างๆ ด้วย

- ผู้สูงอายุที่เข้าสู่ภาวะกระดูกเสื่อม กระดูกพรุน แคลเซี่ยมในมะระก็จะช่วยเสริมสร้างกระดูกและฟันให้แข็งแรง

- เถาของมะระสามารถช่วยดับพิษร้อนภายในร่างกาย

- ผลมะระมีฤทธิ์เป็นยาระบายอ่อน ช่วยในการย่อยอาหารและรักษาแผลในกระเพาะอาหาร

ทำอย่างไรให้มะระไม่ขม

หลังเก็บเกี่ยวก่อนนำไปประกอบอาหารให้นำมาแช่น้ำเกลือในอัตราส่วนเกลือ 1 ช้อนชากับน้ำ 1 ลิตร แช่ทิ้งไว้ประมาณ 20 นาที เสร็จแล้วให้เทน้ำทิ้ง แล้วแช่น้ำเปล่าอีกครั้งประมาณ 10 นาที จะช่วยลดความขมของมะระลงได้ และเวลาที่กำลังประกอบอาหารด้วยการต้มอย่างก็ไม่ควรจะเปิดฝาทิ้งไว้หรือคนบ่อย ๆ จะทำให้มะระขม

เมื่อต้องการเก็บไว้ใช้ได้นานๆให้นำมะระจีนมาล้างน้ำให้สะอาด สะเด็ดน้ำให้แห้ง จากนั้นให้นำมาห่อด้วยกระดาษหรือผ้าขาวบาง แล้วใส่ถุงหรือกล่องพลาสติก แล้วนำไปแช่ตู้เย็น ยากทานเมื่อไหร่ก็เมื่อนั้น